NASA'nın ilk eczacısı Ecz. Tina Bayuse, 4 kişilik bir eczacı ekibinin başında, 2003 yılından bu yana Texas-Houston Johnson Uzay Merkezi'ne bağlı (JSC) özel Wyle Laboratories eczanesinde klinik eczacı olarak çalışıyor.
Ecz. Bayuse, NASA eczacısı olarak işinin odak noktalarını aşağıdaki gibi açıklıyor:
- İlaçların yeryüzünde ve uzayda vücuttaki etkileri konusunda diğer bilim adamlarına yardımcı olmak,
- Astronotların uzayda kullanacakları ilaçları seçmelerine yardımcı olmak,
- Uluslararası Uzay İstasyonu ISS astronotlarının ilaç kitlerini hazırlamak,
- Günün belli saatlerinde bilimsel çalışmalar yapmak, geriye kalan zamanlarda Uçuş Tıp Kliniği'nde astronotlara ve ailelerine standart eczacılık hizmeti sunmak.
UZAY İLAÇLARI PAKET KATEGORİLERİ
İlaçlar, günlük kullanım ve olası acil haller olmak üzere iki kategoride hazırlanıyor ve mühendislerle ortak çalışmalar sonucunda paketlenerek araçlara yerleştiriliyor.
Ecz. Bayuse, ilaçların seçiminin kapladıkları hacim ve kütleye göre yapılmak zorunda olduğunu ve özellikle çözünebilir toz preparatların ve sıvı formdaki bazı formülasyonların bu nedenle sorun çıkartabildiğini belirtiyor. Örneğin bir öksürük şurubu, yerçekimsiz ortamda damlalara dağılacağı için farklı ve yeni yöntemler gerekiyor. Ecz. Bayuse, ilk defa yolculuk yapacak olanları bu konuda bilgilendirdiklerini; astronotların rutin kullanmadıkları ilaçlar için mutlaka tolerans testi yaptıklarını, çünkü uzay görevindeyken istenmeyen yan etkilerin bilişsel becerileri etkileyebileceğini belirtiyor.
SIRADAKİ BİLMECE: MARS YOLCULUĞU VE İLAÇLAR
Ecz. Tina Bayuse, yakın gelecekteki Mars yolculuklarında ilaç stabilitesi ve paketleme konularının çok daha hassas olması gerektiğini, dünya dışındaki radyasyonun ilaçları nasıl etkileyebileceğini henüz bilmediklerini sözlerine ekliyor.
NASA'DA ECZACI OLMAK İÇİN BÜYÜK MÜCADELE
Çocukluğundan beri astronot olmak istediğini ancak gerekli sağlık testlerinden geçemediğini belirten Ecz. Bayuse'nin eczacılık mesleğini uzay tutkusuyla birleştirmesi kolay olmamış. Kendisinin NASA macerası eczacılık fakültesinin ilk senesinde katıldığı bir seminerle başlıyor. İlaçların uzayda aynı şekilde etki göstermeyebileceğine değinilen sunumdan sonra bu konuyla ilgilenen ve bağlantılarını güçlendiren Tina Bayuse, Houston'da kendisini 1 aylık rotasyona kabul ettirdikten sonra bu süre zarfında hazırladığı projeler ve uzay araçları için hazırladığı ilaç monograflarının NASA farmakologlarınca çok beğenilmesiyle laboratuvarda işe alınıyor.
2000 yılında NASA'da farmakoloji laboratuvarında görev aldıktan sonra NASA'da hazırlanan bir rapor, NASA'nın ilaç yönetimi konusundaki uygulamalarının çağın gerisinde kaldığı ortaya koymasının ardından 2003 yılında NASA eczanesi açılıyor.
HEKİMLER-HEMŞİRELER YERİNE MÜHENDİSLERLE ÇALIŞIYOR
Uzay eczacılığı konusunda NASA'da herhangi bir eğitim programının olmadığını, güncel bilimsel literatürden yararlandığını ifade eden Ecz. Bayuse, NASA'daki işinin artık sağlık sisteminin bir parçası olmayan mühendisleri sağlık konusunda eğitmeye dönüştüğünü söylüyor.
NASA'DA ECZACILARA YER AÇTIĞI İÇİN GURURLU
Eskiden NASA'da uzay yolculuklarında ilaç kavramı pek hesaba katılmadığı için eczacılara da ihtiyaç olmadığı düşünülse de, şimdilerde NASA'nın temel basamak dahil genel yapılanmasına eczacılar da dahil edilmiş durumda.
Ecz. Tina Bayuse, NASA'da eczacı olmak isteyenlere bu konularda çok okuma yapmalarını ve Uzay Tıp Derneği gibi kuruluşların toplantılarını kaçırmamalarını tavsiye ediyor.
Hazırlayan: Ecz. Berk Zafer
Kaynaklar:
- https://www.nasa.gov/audience/forstudents/5-8/multimedia/KI_MM_01_030603_lcn.html
- http://www.pharmaceutical-journal.com/careers/career-profile/how-tina-bayuse-became-the-first-pharmacist-at-nasa/20200530.article
- http://www.pharmacytimes.com/careers-news/4-nontraditional-jobs-for-pharmacists